Çağın Dönüm Noktası: Blockchain Teknolojisi

Blockchain teknolojisi, bloklardan oluşan, bloklar halinde saklanan ve şifrelenmiş işlem takibi olanağı sağlayan bir veri tabanı sistemidir. Programın temeline inerek “Blockchain nedir?” sorusuna yanıt verecek olursak, Türkçe karşılığı “blok zinciri” anlamına gelmektedir. Kriptografi kullanılarak başlanan ve güvenli hale getirilen blok zinciri, sürekli büyüyen bir kayıt listesi olarak da tanımlanabilir.

Kripto paralar popülerlik kazandıktan sonra Blockchain teknolojisi daha çok merak edilmeye başlamıştır. Sıklıkla gündeme gelen veri tabanı sistemi hakkında bilinmesi gereken birçok detay bulunmaktadır. Bu içerikte, Blockchain hakkında merak edilen tüm detayları kapsamlı bir şekilde ele alacağız.

Blockchain Teknolojisi Nedir?

Blockchain teknolojisi, birçok yatırım odaklı şirketin kısa süre içerisinde dikkatini çekmiştir. Bu teknoloji, ileriye dönük yatırım stratejilerinin ve araçlarının, nasıl değerlendirileceğine dair yeni bir soluk getirmiştir. Yakın tarihte ortaya çıkmasına rağmen geleceğin teknolojisi olduğu ve birçok alanda kullanılacağı öngörülmektedir.

Dünya, merkeziyetçi bir sistemin içinde bulunduğundan dolayı her işlemin ayrı bir muhatabı vardır. Blok sisteminde ise insanların yönettiği bir program söz konusudur. Bu sistemde herhangi bir aracı kuruluşa ek ödeme yapmanıza gerek kalmadan direkt olarak gönderim sağlayacağınız kişiyle muhatap olursunuz. İşlemleriniz ise kesinlikle değiştirilmemek üzere blok zincirine eklenir.

Blockchain işlemleri, küresel olarak farklı alanlara yerleştirilmiş bilgisayarlar üzerinden “eşler arası ağ” içinde gerçekleşir. İşlem sürecinde her blok zincirindeki veriler kopyalanır. Bu kopyalama, güvenlik açısından önemlidir. Veri tabanı sistemi, değişim ve aracı gerektirmeyen, merkez dışı dijital bir platformdur.

Blockchain, binlerce bilgisayara aynı anda dağıtılan veri sistemini destekler ve veri bütünlüğünü sağlar. Aynı zamanda, işletim maliyetlerini azaltmanın bir yolu olarak merkezi sistemlerde de kullanılabilir bir teknolojidir.

Blockchain Nasıl Çalışır?

Veri tabanı işlemlerinin bağlı olduğu tek veya birkaç sistem olabilir. Bu sebeple herhangi bir çökme olursa, işlemlerin nasıl kurtarılacağı gündem konusu halindedir. Blockchain teknolojisi tam olarak buna karşı çıkmış ve tek sistem anlayışını reddetmiştir. Peki, Blockchain nasıl çalışır?

Tek merkezciliğin onaylanmadığı bu sistemin çalışma mantığı, güvenilirlik konusunda tam not almıştır. Sistem üzerinde yapmış olduğunuz her işlem kaydedilir. Kayıt defterlerinde tutulan bilgiler, aynı anda birçok bilgisayarda depolanır. Siz işleminizi tamamladığınızda sistem bunu onaylar. Bu onaylamaya madencilik ya da mining adı verilir. Onaylama işlemi tamamlandıktan sonra bilgilerinizin bulunduğu kayıt defteri bloğa eklenir.

Bloğun depolama kapasitesi dolduğunda zincire eklendiği bir sistem oluşturulmuştur. Bloğun zincire eklenmesi artık değiştirilemez olduğu anlamına gelmektedir. Bu durum, zincire eklenen her blokta, kendisinden önceki işlemlerin de bir kopyası olmasından kaynaklanmaktadır.

Blockchain üzerinde yapacağınız işlemler için kişisel imzalarınız bulunmaktadır. Bunlar, 1 ve 0 rakamlarından oluşan 256 basamaklı imzalardır. Haliyle bu imzaları bulabilmek oldukça zordur. Ayrıca sistemi kullanırken iki anahtarınız bulunmaktadır: Biri gizli diğeri açık anahtardır. Açık anahtar, işlemin size ait olduğunu doğrulamak için kullanılır. Gizli anahtarı ise sizden başka birinin bilmesi söz konusu değildir.

Blockchain Neden Önemlidir?

Blockchain teknolojisi, günümüzde önemli bir sorun haline gelen güvenlik problemlerini ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. Uçtan uca şifrelenmiş kayıtlarla herhangi bir dolandırıcılık durumunun veya yetkisiz faaliyetlerin önüne geçmektedir. Verileriniz tek bir sunucu yerine bilgisayar ağlarında toplanır. Bu depolama, verilerinizin bilgisayar korsanları tarafından görüntülenmesi zorlaştırır.

Blockchain sayesinde daha şeffaf alışverişler yapılır. İzinli erişime sahip tüm ağ katılımcıları aynı bilgiyi aynı anda görür ve tam şeffaflık sağlar. Tüm işlemler değişmez olarak kaydedilir ve zaman-tarih damgalıdır. Bu durum, üyelerin bir işlemin tüm geçmişini görüntülemesine imkan verdiği için dolandırıcılık olasılığını neredeyse ortadan kaldırır.

Blockchain teknolojisi, her adımda bir denetim izi oluşturur. Tüketicilerin, çevre ve insan hakları sorunlarıyla ilgili endişe duyduğu sektörlerde veya dolandırıcılık yapılan işletmeler hakkında kanıt sağlar. Bu kanıtlara, anında izlenebilirlik özellikleriyle ulaşılır. Blockchain avantajlarından biri olan izlenebilirlik, müşterilerin doğrudan kaynak hakkında bilgi edinmelerine olanak tanır.

Blockchain, size hız ve verimliliği aynı anda sunar. Geleneksel yöntemler kullanıldığında, hata oranları artar veya üçüncü taraf arabuluculuğu gerekir. Tüm süreçleri blok zinciri ile düzene sokarak işlemlerinizi daha hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.

Blockchain Teknolojisinin Kullanım Alanları Nelerdir?

Blockchain kullanım alanları sadece para üzerine değildir. Blok zinciri teknolojisi, sağlık, sigorta ve tedarik zinciri gibi faaliyetlere uyarlanabilir. Birçok ülkede kullanıma başlanılan Blockchain teknolojisi, güvenilir ve özgün olmasının yanında, takip edilebilen bir sisteme de sahiptir. Takip edilebilir sistem, satın alma işlemi gerçekleştirdiğiniz ürün hakkında size ayrıntılı bilgi verilmesini sağlar. Blockchain tabanlı bir işletmeden yapacağınız alışverişte, barkodu okutarak bu bilgilere ulaşabilirsiniz. Burada tamamen şeffaflığın ön plana çıkacağı bir süreç söz konusudur.

Blockchain teknolojisi aynı zamanda ifade özgürlüğünü de desteklemektedir. Herhangi bir sosyal medya platformunda paylaşılan bir gönderi tek merkezli yönetim tarafından kaldırılabilir. Ancak Blockchain tabanlı sosyal medya uygulamalarında, herhangi bir gönderi üzerinde değiştirilme veya silme işlemi yapılamaz. Çünkü bu sistemde girilen hiçbir veri değiştirilemez.

Sistemin güvenlik boyutunda ise gelişen dünya dengeleri ile yapay zekanın ön planda olduğu fabrikalar ortaya çıkacaktır. Fabrikalarda çalışan her cihaz internet üzerinden yönlendirilecektir. Bu sistem için şu anki merkeziyetçi yapı yeterince güvenli değildir. Sisteminizin hacklenmesi halinde kısa sürede milyon dolarlık zarara uğrayabilirsiniz. Blockchain teknolojisinde böyle bir durum neredeyse imkansızdır.

Blockchain Hukuku Nedir?

Blockchain hukuku, şifrelenmiş veri tabanına sahip sistemler üzerinden gerçekleştirilen işlemleri ve bunun sonuçlarını konu edinir.  Blockchain hukuku içerisinde en önemli konu, sistemin kamuya açık olup olmayacağı ve sistemin hukuki işlemlere müsait hale getirilip getirilmeyeceği üzerinedir.

Akıllı sözleşmeler ile Blockchain teknolojisi birbiriyle özdeşleşmektedir. Blockchain ağını kullanan kişilerin, protokole bağlı olarak sözleşme yapmalarıyla akıllı sözleşme uygulanmış olunur. Blockchain sisteminin gelişmişlik düzeyine bağlı olarak protokol karmaşık veya sade olabilir.

Blockchain teknolojisi üçüncü kişileri hukuki işlemlerde de ortadan kaldırmıştır. Bu sayede hukuki işlemler daha az maliyetle hızlı bir şekilde gerçekleşir.

Blockchain’in hukuk için faydaları;

• Ulaşılabilirlik,
• Şeffaflık,
• Tasarruf,
• Otomasyon,
• Veri bütünlüğü olarak sıralanabilir.

Ek olarak, blok zinciri sistemini kullanan bir işletme, vergi uyumu gibi birçok hukuki işlemi otomatikleştirmiş olacaktır.

Türkiye’de Blockchain Teknolojisi Kullanan Şirketler

Blockchain, şirketlerin yatırım odaklı düşündüğü bir teknolojidir. Kullanım alanları ve sağladığı avantajlarla Türkiye’de de birçok şirketin kullandığı sistem olmuştur. Blockchain teknolojisine ayak uyduran şirketler şu şekilde sıralanabilir:

• Bankalararası Kart Merkezi (BKM)
• Global Miles
• Akbank
• Takasbank
• Borsa İstanbul
• Proofstack
• T2 Software

Türkiye’de Blockchain genellikle finansal konular için kullanılmıştır. Ancak eski adıyla Copyrobo olarak bilinen Proofstack ve T2 Software şirketleri, daha çok geliştirme ve muhafaza etme işlemleri için kullanmaktadır.

T2 Software, BKM çalışanları için BBN isimli kurum içi sadakat uygulamasını geliştirdi. BBN, Türkiye’nin Blockchain altyapısı ile kurulan ilk uygulama olarak bilinmektedir.

Blockchain Çeşitleri Nelerdir?

Genel, özel ve konsorsiyum olarak üç tip Blockchain ağı bulunmaktadır. Ağ çeşitleri, işleyiş tarzlarına göre birbirinden ayrılır.  Özel ve genel ağların ortasında konumlandırılabilecek bir de izin verilen blok zinciri ağları vardır. Bu ağ, özel bir blok zinciri kuran işletmeler tarafından kullanılır. İzin verilen blok zinciri ağına kimlerin katılabileceği ve hangi işlemlere izin verildiği konusunda kısıtlamalar getirir. İşletmelerin, katılmak için bir davetiye veya izin alması gerekir.

Genel (Public) Blockchain

Genel Blockchain, izin gerektirmeyen ve kısmi izin gerektirmeyen olarak ikiye ayrılmaktadır. Genel Blockchainler topluma açıktır ve herkes katılabilir. Bu blok zincirinde herkes verileri okuyabilir, yazabilir ve denetleyebilir. Özellikle veriler tek bir otorite tarafından kontrol edilmediğinden halka açık bir Blockchain sisteminde kaydedilen işlemleri değiştirmek oldukça zordur.

Özel (Private) Blockchain

Özel Blockchain ağı aynı zamanda, kısmen izin gerektiren ve bütünüyle izin gerektiren ağlar olarak iki grupta incelenir. Özel Blockchain bir kuruluş veya grup tarafından kontrol edilir. Sisteme kimin ekleneceği bu birimler tarafından belirlenir. Özel kuruluşlar, Blockchain verilerinde değişiklik yapabilirler. Özel Blockchain, şirketlerin güvenliğini arttırmak için kullanılan bir veri depolama sistemine benzer.

Konsorsiyum Blockchain

Birden fazla kuruluş, bir blok zincirini korumanın sorumluluklarını paylaşabilir. Önceden seçilmiş kuruluşlar, kimlerin işlem gönderebileceğini veya verilere erişebileceğini belirler. Konsorsiyum blok zinciri, tüm katılımcıların izin alması ve blok zinciri için ortak bir sorumluluğa sahip olması gereken işlemler için idealdir.

Sonuç

Blockchain, bir iş ağında aktarılan verilerin güvenliğini, şeffaflığını ve izlenebilirliğini sağlar. Bu teknoloji, yeni verimliliklerle maliyet tasarrufunu arttırır. Blockchain sayesinde hızın artması, verimlilik ve otomasyondan kaynaklı tasarrufla maksimum fayda sağlanır. Değişen dünya dengeleriyle gelişme kaydeden Blockchain, kullanım alanlarının farklılaşmasıyla tanınmaya devam etmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular

Blockchain Teknolojisi Ne Zaman Kurulmuştur?

Dünya üzerinde ciddi bir yere sahip olabilecek bu sistemin kuruluş zamanı henüz belirlenememiştir. İlk olarak Ekim 2008’de yayımlanan 9 sayfalık bir makalede ismi geçmiş ve burada tanınmaya başlamıştır. 2008’de makaleye konu olduğuna göre kuruluşunun daha eskilere dayanıldığı düşünülmektedir.

Blockchain Teknolojisinin Kurucusu Kimdir?

İsminin ilk geçtiği yer olan “Bitcoin Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi” adlı makalede asıl kurucusunun adı verilmemiştir. Makale yazarının kurucu olduğu düşüncesiyle araştırmalar yapılmış ancak yazarın takma isim kullandığı ve öyle birinin olmadığı görülmüştür.

Blockchain ve Bitcoin Arasındaki Fark Nedir?

Bitcoin, işletim sistemi olarak Blockchain teknolojisinden faydalanan, düzenlenmemiş bir para birimidir.