30 Eylül 2022

NFT’lerde Yıkama Ticareti ve Kara Para Aklama Nedir?

1.”Wash Trading” (yıkama ticareti) kriptosu nedir?

Bir tüccar veya yatırımcının, diğer piyasa katılımcılarını bir varlığın fiyatı veya likiditesi konusunda yanıltmak amacıyla aynı menkul kıymeti kısa bir süre içinde birden çok kez alıp satmasına “wash trading” yani yıkama ticareti adı verilir.

Daha önce de belirtildiği üzere, yıkama ticareti, aynı varlığın kısa bir süre içinde satılıp satın alınması anlamına gelmektedir. Tüccarlar, belirli bir varlığın alım satım faaliyetini ve fiyatını etkilemek amacıyla bir piyasa manipülasyonu tekniği olarak yıkama ticaretinden faydalanırlar. Genellikle, bir veya daha fazla gizli işbirlikçi aracı, piyasa risklerini dikkate almadan bir dizi alım satım gerçekleştirir; bunun sonucunda karşı aracıların başlangıç pozisyonunda herhangi bir değişiklik olmaz.

2021 yılının Ekim ayında, bir Larva Labs NFT projesi olan Cryptopunks’ta, Ethereum blok zincirinde “wash sale” (yıkayıp parlatma amaçlı satış) gibi bir olayın gerçekleştiğine tanık olunmuştur. “CryptoPunk 9998” adlı kripto para birimi 124.457 Ether (ETH) karşılığında satılmıştır. NFT’yi satın almak için kullanılan ETH satıcıya aktarılmış, daha sonra ise Larva Labs’ten dijital blok zinciri eserini satın almak için kullanılan krediyi geri ödemek amacıyla alıcıya iade edilmiştir -bu durum sadece bir flaş kredi değil, aynı zamanda önemli bir NFT kara para aklama örneğidir.

Bir tacir ya da firma çeşitli nedenlerle yıkama ticareti yapma motivasyonuna sahip olabilir. Örneğin, bu amaçlardan biri fiyatları yükseltmek amacıyla satınalmayı teşvik etmek ya da fiyatları düşürmek amacıyla satışı teşvik etmek olabilir. Yine bir tüccar, temelde vergi iadesi almak amacıyla, varlığı daha düşük bir maliyet esasına göre geri satın almadan önce sermaye kaybını sabitlemek üzere bir wash sale gerçekleştirebilir.

2.Yıkama ticareti nasıl işler?

Yıkama ticaretine karışan tarafların niyeti ve gerçekleştirdikleri işlemden elde ettikleri sonuç, yıkama ticaretinin amacına ulaşmasını sağlar.Yıkama ticareti, bir yatırımcı aynı varlığın tokenlarını aynı anda alıp sattığında gerçekleşir. Öte yandan, yıkama ticareti tanımlamasında bir adım daha ileri gidilerek yatırımcının amacı ya da niyeti ve işlemin sonucu göz önünde bulundurulur.Tüccarların veya yatırımcıların amacının yıkama ticareti ile ilgili olması vekısa bir süre içinde ortak intifa hakkına sahip varlıkları alıp satmış olmaları gerekir. Burada intifa hakkı sahipleri, aynı kişi veya şirket tarafından tutulan hesaplar anlamına gelir. Mali düzenleyici kurumlar, yıkama ticareti faaliyetine işaret edebileceğinden, ortak intifa hakkına sahip hesaplar arasında yapılan işlemleri mercek altına alabilirler. Diğer taraftan, yıkama ticareti kapsamında her zaman gerçek işlemlerin yer alması gerekmez; yatırımcıların ve satıcıların kağıt üzerinde işlem yapıyor gibigöründükleri ancak hiçbir varlığın el değiştirmediği durumlarda da söz konusu olabilir.

3.Yıkama ticareti neden kanuna aykırıdır?

Geleneksel finansta yıkama ticareti yapmak yasaktır. Bununla birlikte, yıkama ticaretinin yasal olup olmadığının sınırları, değiştirilemeyen tokenların (NFT’ler) merkeziyetsiz dünyasında henüz çizilmemiştir.
 
NFT için mevzuat ve sınıflandırma olmamasına rağmen, bazı devletlerce bu uygulamaya karşı durulmaktadır. Örneğin, Güney Koreli bir kripto borsası olan Bithumb, 2018 yılında sahte hacimde 250 milyon ABD dolarından fazla değerde yıkama ticaretini kolaylaştırmakla suçlanmıştı.
5 Nisan 2022 tarihinde ise Bloomberg, NFT takipçisi CryptoSlam verilerinin, LooksRare adlı NFT pazarında yıkama ticaretinin 18 milyar ABD doları olduğunu veya toplam ticaret hacminin %95’ini oluşturduğunu gösterdiğini aktarmıştır.Kripto para ticaretinin bazı yargı alanlarında yasaklanmış olmasına rağmen, kripto paraların merkeziyetsiz yapısı suçluların izini sürmeyi zorlaştırmaktadır. “Müşterini Tanı” standartlarının geçerli olduğu hisse senetleri gibi geleneksel finansal araçların aksine, blok zinciri destekli varlıklar anonim olarak alınıp satılabilmekte ve bu da yıkama ticareti riskine yol açmaktadır. Risk çoğunlukla yanıltıcı fiyat ve hacim istatistikleri nedeniyle ortaya çıkmakta olup, yetkililer kriptoyu denetlemekten hangi yargı merciinin sorumlu olduğuna karar vermedikçe bu durum önlenemeyecektir.

4. NFT’ler para aklamak için nasıl kullanılır? 

Kara para aklama ve yıkama ticareti gibi NFT suçları, NFT satışları “kendi kendini finanse eden” adresleri hedef aldığında gerçekleşmektedir. 

 

Kara para aklama meselesi uzun zamandır bir sorun olarak karşımıza çıkmakla birlikte, nedenini anlamak hiç de zor değildir. Günümüzde pek çok kişinin aklında NFT’lerin geçmişleri ve kripto varlıkların takma adları nedeniyle benzer suiistimallere maruz kalıp kalmayacağı sorusu bulunmaktadır. Peki, NFT’ler aracılığıyla kara para aklayabilir misiniz? 

 

Evet. Dolandırıcılar, malware (kötü amaçlı yazılım) operatörleri ve Chatex, halihazırda NFT’leri kullanarak kara para aklamaktadır. Chatex, geleneksel bankacılığa kıyasla işlevsellik avantajını sürdürürken kripto para birimi işlemlerini güvenli, basit ve birçok müşteri için erişilebilir hale getirmeyi amaçlayan bir kripto para bankasıdır. 

Kara para aklamak amacıyla NFT satın alan farklı suçlu türleri

Fiziki tekniklerle kara para aklamanın ölçülmesi her ne kadar zor olsa da, blok zincirinin kendine özgü açıklığı, NFT kara para aklama konusunda daha gerçekçi tahminler yapabilmemizi mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla, NFT piyasalarında da kara para aklama vakaları meydana gelmektedir. 

Yıkama ticareti dolandırıcılıkları Chainalysis tarafından “kendi kendini finanse eden” adreslere yani satış yapan adresi ilk olarak finanse eden adres veya satış yapan adresin kendisi tarafından finanse edilen satışlara bakılarak takip edilmiştir.  

Bu strateji kullanılarak yıkama ticareti yapılan yüzlerce işlem tespit edilmiştir. Örneğin, Chainalysis’in en aktif yıkama ticareti faili olarak belirlediği bir kullanıcının, kendi finanse ettiği adreslere 830 satış yaptığı tespit edilmiştir. 

5.Yıkama ticareti NFT alanında neden bir sorun teşkil eder? 

NFT yıkama ticareti gerek yatırımcılar gerekse de küresel topluluk, koleksiyonerler ve tüccarlar açısından katılımcıların varlığın fiyatını manipüle etmek için daha az likit olan ve değiştirilemeyen tokenlar kullanması nedeniyle bir sorun teşkil etmektedir. 

Yatırımcıların ölçülebilir istatistiklere bel bağlamak zorunda kalmaları ve dolayısıyla yanlış yatırım kararları vermeleri nedeniyle durum tespiti daha da zor hale gelmiştir. NFT yatırımlarını teşvik etmek ve NFT dolandırıcılığını önlemek üzere verilerdeki tutarsızlıkların mutlaka uzmanlar tarafından araştırılması gerekmektedir. Buna ek olarak, NFT suçları özellikle NFT topluluğunu etkilemektedir. Temel finansal hizmetlerin düzenleyicileri ve savunucuları artık merkeziyetsizlikle mücadele etmek için yıkama ticaretini kullanabilmektedirler. 

Aynı şekilde koleksiyonerler ve tüccarlar da bilinçli bir karar verememektedirler. Yalan yanlış bilgiler ve tarih, insanları bir sanat eseri veya koleksiyon eşyası hakkında yanlış yönlendirdiğinde, bu kişilerin acele karar vermeleri oldukça kolay hale gelmektedir. Peki, NFT piyasaları yıkama ticareti etkisi altındayken, bunu ilk etapta tespit etmenin bir yolu var mıdır? 

Yeni coinler piyasaya sürülürken bunlarla ilgili herhangi bir fiyat veya hacim geçmişi bulunmamaktadır. Bunun sonucunda da geliştiriciler veya içerideki diğer kişiler, coinin gerçek değeri konusunda katılımcıları yanıltmak amacıyla yıkama ticaretine başvurabilir. Dolayısıyla, bu tür projelere yatırım yapmaktan kaçının. 

Bununla beraber birçok NFT’nin herhangi bir işlem hacmi veya yatırımcı ilgisi söz konusu değildir. Neticede, NFT sahipleri toy alıcıları NFT’yi fahiş bir fiyattan satın almaya ikna etmek amacıyla kolaylıkla yıkama ticaretine başvurabilmektedir. Bundan dolayı, yıkama ticaretini önlemenin en önemli yolu yeni çıkarılan küçük hacimli kriptolardan ve NFT’lerden kaçınmaktır. 

Tüccarların, yıkama ticaretine kurban gitmemek için daha yüksek hacimli ve daha yerleşik kripto paraları seçmesi gerekir. Piyasa ne kadar geniş olursa, dolandırıcıların piyasayı manipüle etmek için o kadar fazla paraya ihtiyacı olacaktır. Örneğin, Bitcoin (BTC) veya Ethereum gibi yüz milyarlarca dolar değerindeki köklü kriptolar, yıkama ticareti gibi suçların işlenmesini inanılmaz derecede güçleştirmektedir. 

İlgili Makaleler

Powered by brandok

Sosyal Medyada Biz