8 Haziran 2022

IDO (İlk DEX arzı) Nedir, DEX (Merkeziyetsiz Borsa) Nasıl Çalışır?

DEX (Merkeziyetsiz Borsa) Nedir?

Merkeziyetsiz Borsa ya da kısa adıyla DEX, herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmaksızın iki taraf arasında doğrudan ve güvenli kripto para işlemleri gerçekleştirilmesini sağlayan denkler arası çevrimiçi bir hizmettir.

DEX’in Avantajları nelerdir?

• Gözetim

DEX’ler gözetimsizdir dolayısıyla borsacıların işlem yapmak için özel anahtarlarının kontrolünden vazgeçmeleri gerekmez. DEX’te bunun yerine harici olarak tutulan cüzdanlar kullanılır böylelikle borsa işlemleri akıllı sözleşmeler suretiyle kendiliğinden gerçekleştirilir.

• Çeşitlilik

Merkezi borsalarda veya kısaca CEX’lerde genellikle yalnızca borsadaki yeterli alım satım düzeyleri gibi belirli kriterleri karşılayan kripto paralar listelenir. DEX’lerde ise altcoinlerin ve de diğer trend olmayan opsiyonların listelenme olasılığı daha yüksektir. Dolayısıyla kripto topluluğuna daha fazla seçme özgürlüğü tanınır.

• Güvene Dayalı Olmayan İşlemler

Merkezi borsalarda işlemlerin tamamı merkezi bir otorite tarafından denetlenip kaydedilir. DEX’lerde ise, işlemleri gerçekleştirmek ve bunları blok zincirine kaydetmek için Akıllı Sözleşmeler kullanılır. Bu da güvene dayalı olmayan işlemlerin gerçekleştirilebilmesine olanak tanır. Bununla birlikte, DEX’ler fon tutulmadığından dolayı DEX’lerin saldırıların hedefi olma olasılıkları daha düşüktür.

• Daha Düşük Ücretler

DEX’ler Akıllı Sözleşmeler’e dayalı sistemler olduğunı için üzerine inşa edildikleri Ethereum blok zinciriyle aynı işlem ücreti (“gas fee”) yapısını kullanırlar. DEX’lerde genellikle merkezi alternatiflerinde söz konusu olan maliyetlere oranla, çok daha düşük bir ücret alınmaktadır.

• Gizlilik

DEX kullanan borsa işlemcilerinin, cüzdanlar harici olarak tutulduğundan ve fonlardan DEX sorumlu olmadığından dolayı özel anahtarlarını paylaşmaları gerekmez. Yine aynı nedenden dolayı kullanıcıların bunları kullanırken “Müşterini Tanı (Know Your Customer)” prosedürlerini de tamamlamaları gerekmez.

DEX’in Dezavantajları nelerdir?

• Ölçeklenebilirlik

Blok zinciri ölçeklenebilirliği, bir ağın mevcut kapasitesine ulaşmadan önce işleyebileceği işlem sayısına bağlıdır. DEX, blok zincir ağlarında bulunan akıllı sözleşmeleri yoluyla çalışır. Dolayısıyla da DEX’ler, temel ağ altyapılarının sınırlamalarına bağlıdır.

• On-Ramp (Geçiş Rampası) ve Off-Ramp (Dönüş Rampası)

DEX’lerde USD gibi itibari para birimleri ile dijital varlık alımı desteklenmemektedir. Diğer yandan, kullanıcıların itibari para birimi alım satımı yapmasına veya banka hesaplarına para aktarmalarına da izin verilmemektedir. Defi ekosisteminde itibari para görevi görmek üzere stablecoin teknolojisinin ortaya çıkmış olmasına rağmen, itibari para on-ramp ve off-ramp’larının olmaması, sisteme yeni kullanıcıların girişine bir engel niteliğindedir.

• Kullanıcı Deneyimi

DEX’ler hala geliştirilmekte olan sistemler olduğundan merkeziyetsiz blok zinciri teknolojisine pek aşina olmayanlar için DEX’leri kullanmak zor olabiliyorken, CEX’te işlem yapmak için öngörülen para yatırma süreci DEX’lere kıyasla oldukça basittir.

IDO NEDİR?

İlk DEX arzı (IDO) hem yatırımcıya hem de geliştiriciye finansal anlamda özgürlük sağlayan bir kripto para toplama türüdür. IDO esnasında ihraççı, IDO coin’lerini merkeziyetsiz bir likidite platformu üzerinden dağıtır. Bu platformda, token alım satımını sağlamak üzere akıllı bir sözleşmede kilitlenmiş bir fon toplama yöntemi olan likidite havuzları kullanılır.


Likidite havuzları, USDT/ETH gibi stablecoin’ler ve kripto varlık çiftlerinden oluşur. Stabilcoin’lerdeki dalgalanma düşük olduğundan, işlemcilerin kripto tokenleri ve varlıklarındaki yüksek dalgalanmayı, takas yoluyla güvenli bir şekilde kontrol etmelerini sağlar. Dolayısıyla da merkeziyetsiz likidite borsaları, işletmelerin token çıkarmasına ve fonlara hızlı erişim sağlamasına olanak sağlamaktadır.

IDO, bir ICO veya IEO’dan ne yönden farklıdır?

IDO’lar, İlk Dijital Para Arzı (ICO) ile İlk DEX Arzı’nın (IEO) evrilmiş halidir. IDO’lar ayrıca diğer iki para toplama formundan çok daha popülerdir. Yine de hangi yönlerden farklı olduğunu anlamak adına ICO ve IEO’nun şu anda ve geçmişte ne olduklarını anlamak son derece önemlidir.

ICO’lar

ICO’lar, özel bir şirket para toplamak üzere kripto para satmak istediğinde kullanılan, kontrolüz bir para toplama alanı olmuştur. Ne var ki bu kripto para alanı kontrol edilmediğinden dolayı büyük riskler söz konusu olmuştur. ICO’ların büyük kısmında varlıklı yatırımcıları cezbeden erken ve özel fonlama turları mevcuttur. Söz konusu bu yatırımcılar, ICO’lara cazip fiyatlarla girebilmişlerdir. Halka arz edilmelerini takiben ellerindekileri satmış, bu da coin’lerin değerinin önemli ölçüde düşmesine neden olmuştur.

IEO’lar

ICO’lardan sonra, kullanıcı bakımından risklerinin sınırlı olması nedeniyle popülerlik kazanan IEO’lar ortaya çıkmıştır. Tek bir para toplama etkinliği düzenlemek yerine IEO’lar projelerini mevcut bir borsaya konumlandırmıştır. Projeleri denetlemekten, itibarlarını korumak adına söz konusu bu borsalar sorumlu olmuştur. Bu sistemde, meşru kabul edilmeleri halinde, borsada bir token ön satışı gerçekleştirilir. Buna göre yatırımcılar token’ları belirli bir süre satın alabilir ve elinde tutabilir, ancak etkinlik bitene kadar takas edemezler. Her ne kadar kulağa hoş gelse de, bazı dezavantajları söz konusu olmuştur. Özellikle borsalar kullanıcı yatırımlarını sınırlandırmış ve ücret talep etmiş, yani belirli bir sürede ne kadar satın alınabileceğine dair kısıtlamalar getirilmiştir. Bununla beraber, borsaların merkezi doğası bazı projelerin, kamuoyu yorum yapma şansı bulamadan istenmeyen olarak görülmesine neden olmuştur.

IDO’ların Avantajları

IDO’lar hızlı alım-satım ile anında likiditenin yanı sıra açık ve adil bir para toplama mekanizması sağlar. IDO’lar sayesinde token’lar, piyasaya sürüldükleri DEX’te anında listelenir. Yine, fonlar bir vesting takvimini takiben sağlandığından, projelerde zaman içinde proje değeri maksimize edilecek şekilde rasyonel davranılması teşvik edilir.

IDO’ların Dezavantajları

IDO’larda söz konusu olan sorunlardan biri yüksek taleptir. İlgi gören token’ların hızlı bir şekilde satın alınması ortalama yatırımcının bu token’ları satın almasını zorlaştırır. Bununla beraber, token’ların büyük kısmı özel yatırımcılar ve ön satışlar için ayrılır; bu durum da şeffaflığı ve adilliği zayıflatır. DEX’lerden bazılarında garantili bir tahsis sağlanmaya çalışılır ancak bu da, havuzdan daha büyük bir payın ayrılabilmesini gerektirir. Son olarak, IDO’lar “Müşterini Tanı (Know Your Customer)” prosedürlerinin uygulanmasını gerektirebilirken, bu durum mahremiyete ve merkezsizliğe önem
veren potansiyel yatırımcılar için can sıkıcı olabilmektedir.

YOKAISWAP HAKKINDA

Adını efsanevi Yōkai’den (telaffuzu: Yo-Ky) alan YokaiSwap, Nervos Ağı üzerine kurulu, yeni ve birlikte işlem görmeye uyumlu, merkeziyetsiz bir borsadır. Herhangi bir aracı gerektirmeksizin, farklı kripto varlıklarının hızlı ve güvenli bir şekilde, denkler arası işlemlerininin gerçekleştirilmesine olanak sağlar.


YokaiSwap, Merkezi borsaların ortadan kaldırılmasında adeta bir sıçrama tahtasıdır. Kripto alanında önde gelen Çok Zincirli Merkeziyetsiz Borsalar’dan biri olarak başarmayı hedeflemektedirler. Nervos ise, Yokai’nin hareket lideri olmasını umdukları ilham kaynağı olarak tanımlanmaktadır

İlgili Makaleler

Powered by brandok

Sosyal Medyada Biz